Радавод Я. Коласа мала вывучаны: яго продкі былі прыгонныя сяляне, не ўсе валодалі пісьменнасцю, не пакінулі пасля сябе сямейных запісаў альбо фотаздымкаў. Больш-менш акрэслена па гэтым радаводзе можна арыентавацца па так званых "рэвізскіх сказках" 1858 г. ("рэвізскія сказкі" - імянны пералік насельнікаў паселішча ці асобных двароў). Гэтыя дакументы сведчаць, што продкі Я. Коласа належалі князям Радзівілам. Нясвіжская ардынацыя (ад лац. кірую) князёў Радзівілаў лічылася непадзельнай і неадчужальнай уласнасцю іхняга роду і пераходзіла ў спадчыну да старэйшых нашчадкаў па мужчынскай лініі. Ардынацыя была ўтворана ў XVII ст.

У канцы XIX ст. мела звыш 150 тысяч дзесяцін зямлі, 8 гарадоў і мястэчак, да 150 маёнткаў і фальваркаў, 8 лясніцтваў, дзе было каля 60 тысяч дзесяцін лесу. 3 вывучэння архіўных дакументаў, метрычных кніг былога Мікалаеўскага касцёла вядомыя прапрадзед Я. Коласа Лявон Міцкевіч (пахаваны ва ўзросце 41 года на мікалаеўскім парафіяльным могільніку ў 1797-м) і прапрадзед з боку маці Ігнась Лёсік, сын якога Язэп (прадзед) нарадзіўся ў 1791-м, а таксама вядомыя імёны бабулі Я. Коласа па бацькоўскай лініі (Домна, -прыкладна 1796 г.н.), яе сына, г.зн. Коласавага дзеда (Казімір Міцкевіч, 1821 г.н.), яго жонкі (Ганна, таксама з 1821 г.н.). Бацька Міхаіл нарадзіўся ў Мікалаеўшчыне прыкладна ў 1855 г., сярод братоў быў трэцім па ліку. Дзед па матчынай лініі - Юры Лёсік (з той жа Мікалаеўшчыны, прыкладна з 1837 г.н.) бабуля - Крыстына, з 1838 г.н., іхняя дачка, маці Я. Коласа Ганна Юр'еўна, пабачыла свет прыкладна ў 1857 годзе.

Коласава Мікалаеўшчына ўпамінаецца з 1555 г. (называецца трэці па ліку яе ўладальнік - значыць, паселішча ўзнікла значна раней). У выданнях за 1876 г, незадоўга да нараджэння Я. Коласа, пазначана, што ў Мікалаеўшчыне на той час было каля 640 душ, перабудаваная з касцёла праваслаўная царква. Паколькі яго бацька служыў лесніком у Радзівілаў, то, ажаніўшыся ў 1878-м, спачатку жыў у роднай вёсцы (там нарадзіліся сын Уладзя, 1878; і Алесь, 1880), а пасля мусіў пакінуць родную вёску і жыць з сям'ёй там, куды яго пасылалі. Вось у Акінчыцах, што некалі былі пры вёсцы каля дарогі са Свержаня ў Мікалаеўшчыну, а цяпер у межах Стоўбцаў 3 лістапада 1882 года і пабачыў свет яго трэці сын, Кастусь Міцкевіч. У сям'і Міхала Казіміравіча і Ганны Юр'еўны было 13 дзяцей (чацвёра з іх памерлі ў юным узросце), разам з многімі з іх будучы песняр вандраваў па прылеглых да Мікалаеўшчыны ваколіцах - Ластку, Альбуці, Стаўпецкай лясной каморы, Смольні, дзе памагаў маці і дзядзьку Антосю па гаспадарцы, гадаваць малодшых братоў і сясцер і з 1890-га пачынае зімой вучыцца ў вандроўных на-стаўнікаў, так званых "дарэктараў".

(матэрыял для гэтага разделу ўзяты з сайту "Архивы Беларуси" http://archives.gov.by/index.php?id=949930)

Запіс у метрычнай кнізе Мікалаеўскага рыма-каталіцкага касцёла аб нараджэнні і хрышчэнні Мікалая Міцкевіча (прадзеда Я. Коласа).

2 мая 1790 г.

На лацінскай мове.

(НГАБ, ф. 937, воп. 4, спр. 99, арк. 20адв.)

Запіс у метрычнай кнізе Мікалаеўскага рыма-каталіцкага касцёла аб нараджэнні і хрышчэнні Казіміра Міцкевіча (дзеда Я.Коласа).

15 лютага 1820 г.

На лацінскай мове.

(НГАБ, ф. 937, воп. 4, спр. 100, арк. 208)

Рэвізская сказка вёскі Мікалаеўшчына Мінскага павета Мінскай губерні, дзе згадваецца сям'я Мікалая Міцкевіча (прадзеда Я. Коласа).

20 студзеня 1834 г.

На рускай мове.

(НГАБ, ф. 333, воп. 9, спр. 283, арк. 435адв., 436)

Рэвізская сказка вёскі Мікалаеўшчына маёнтка Паздзержыцы Мінскага павета Мінскай губерні, дзе пад № 25 згадваецца сям'я Казіміра Міцкевіча (дзеда Я. Коласа), у тым ліку Міхал Міцкевіч (бацька Я. Коласа).

25 мая 1858 г.

На рускай мове.

(НГАБ, ф. 333, воп. 9, спр. 966, арк. 333адв.-334)

Рэвізская сказка вёскі Мікалаеўшчына маёнтка лясніцтва Арцюхоўскае Мінскага павета Мінскай губерні, дзе пад № 10 згадваецца сям'я Матэвуша Лосіка (Лёсіка) (дзеда Я. Коласа), у тым ліку Ганна Лосік (Лёсік) (маці Я. Коласа).

25 мая 1858 г.

На рускай мове.

(НГАБ, ф. 333, воп. 9, спр. 966, арк. 249адв.-250)

Кніга запісаў даходаў і расходаў ад выкарыстання лясных надзелаў, дзе маюцца звесткі пра гаспадарчую дзейнасць Казіміра Міцкевіча (дзеда Я. Коласа).

1874-1875 гг.

На польскай мове.

(НГАБ, ф. 694, воп. 2, спр. 6258, арк. 51адв.-52)

Службовы фармуляр лясной варты Акінчыцкага лясніцтва князя Радзівіла, дзе пад № 12 пазначаны вартаўнік Міхал Міцкевіч (бацька Я. Коласа).

1884-1885 гг.

На польскай мове.

(НГАБ, ф. 694, воп. 3, спр. 1991, арк. 1-1адв